Antibiotiket janë një linjë e fuqishme e mbrojtjes kundër infeksioneve bakteriale. Megjithatë, ato nganjëherë mund të shkaktojnë efekte anësore, të tilla si diarre dhe dëmtime të mëlçisë. Disa ushqime mund të zvogëlojnë këto efekte anësore, ndërsa të tjerët mund t’i keqësojnë ato.
Ky artikull shpjegon se çfarë duhet dhe nuk duhet të hani gjatë dhe pas antibiotikëve.
Çka janë Antibiotiket?
Antibiotikët janë një lloj ilaçesh që përdoren për të trajtuar infeksionet bakteriale. Ata punojnë duke e vrarë infeksionin ose duke mos e përhapur atë. Ka shumë lloje të ndryshme të antibiotikëve. Disa janë të spektrit të gjerë, që do të thotë se ato veprojnë në një gamë të gjerë të baktereve që shkaktojnë sëmundje. Të tjerët janë të dizajnuara për të vrarë disa lloje bakteresh. Antibiotikët janë shumë të rëndësishëm dhe efektivë në trajtimin e infeksioneve serioze. Megjithatë, ato mund të vijnë me disa efekte anësore negative. Për shembull, përdorimi i tepërt i antibiotikut mund të dëmtojë mëlçinë tuaj. Një studim ka treguar se antibiotikët janë ilaçet më të zakonshme që shkaktojnë lëndime të mëlçisë (1,2).
Antibiotikët gjithashtu mund të kenë efekte negative në triliona baktere dhe mikrobe të tjera që jetojnë në zorrë. Këto baktere janë të njohur kolektivisht si microbiota të zorrëve. Përveç vrasjes së baktereve që shkaktojnë sëmundje, antibiotikët mund të vrasin bakteret e shëndetshme (3, 4, 5).
Marrja e shumë antibiotikëve mund të ndryshojë në mënyrë drastike sasitë dhe llojet e baktereve brenda microbiota të zorrëve, veçanërisht në jetën e hershme (6, 7, 8).
Në fakt, vetëm një javë antibiotikë mund të ndryshojë përbërjen e microbiota të zorrëve deri në një vit (9).
Disa studime kanë treguar se ndryshimet në mikrobiotën e zorrëve të shkaktuara nga përdorimi i tepërt i antibiotikut në jetën e hershme mund të rrisin rrezikun e shtimit të peshës dhe obezitetit (10). Për më tepër, përdorimi i tepruar i antibiotikëve mund të çojë në rezistencë antibiotike, duke i bërë ato të paefektshme në vrasjen e baktereve që shkaktojnë sëmundje (11).
Së fundi, duke ndryshuar llojet e baktereve që jetojnë në zorrë, antibiotikët mund të shkaktojnë efekte anësore të zorrëve, duke përfshirë diarre (12).
Përmbledhje:
Antibiotikët janë të rëndësishëm për trajtimin e infeksioneve. Mirëpo, nëse teprohen, ato mund të shkaktojnë ndryshime afatgjata në bakteret e zorrëve të shëndetshme dhe të kontribuojnë në dëmtimin e mëlçisë.
Merrni Probiotikë Gjatë dhe pas Trajtimit
Marrja e antibiotikëve mund të ndryshojë mikrobiotën e zorrëve, e cila mund të çojë në diarre antibiotike, sidomos tek fëmijët. Për fat të mirë, një numër studimesh kanë treguar se marrja e probiotikëve ose bakteret e shëndetshme mund të zvogëlojë rrezikun e diarresë të lidhur me antibiotikë (13, 14).
Një rishikim i 23 studimeve që përfshiu gati 400 fëmijë zbuluan se marrja e probiotikëve në të njëjtën kohë me antibiotikët mund të zvogëlojë rrezikun e diarresë me më shumë se 50% (15).
Një rishikim më i madh i 82 studimeve, që përfshiu mbi 11,000 njerëz gjetën rezultate të ngjashme tek të rriturit, si dhe fëmijët (16).
Këto studime treguan se Lactobacilli dhe probiotikët Saccharomyces ishin veçanërisht efektive.
Megjithatë, duke qenë se probiotikët zakonisht janë vetë baktere, ato gjithashtu mund të vriten nga antibiotikët nëse merren së bashku. Kështu, është e rëndësishme që të merrni disa antibiotikë dhe probiotikë disa orë ndaras. Probiotikët gjithashtu duhet të merren pas një kursi antibiotikësh për të rikthyer disa nga bakteret e shëndetshme në zorrët që mund të jenë vrarë.
Një studim tregoi se probiotikët mund të rivendosin microbiota në gjendjen e saj origjinale pas një ngjarje çrregulluese, të tilla si marrja e antibiotikëve (17).
Nëse merrni probiotikë pas antibiotikëve, mund të jetë më mirë për të marrë atë që përmban një përzierje të llojeve të ndryshme të probiotikëve, në vend se vetëm një lloj probiotiku.
Përmbledhje:
Marrja e probiotikëve gjatë trajtimit të antibiotikëve mund të zvogëlojë rrezikun e diarresë, edhe pse këto dyja duhet të merren disa orë ndaras. Probiotikët gjithashtu mund të ndihmojë në rivendosjen e baktereve të zorrëve pas antibiotikëve.
Hani ushqime të fermentuara
Disa ushqime gjithashtu mund të ndihmojnë në rivendosjen e microbiota të zorrëve pas dëmtimit të shkaktuar nga antibiotikët.
Ushqimet e fermentuara prodhohen nga mikrobet dhe të tilla janë, ndër të tjera, kosi, djathi, patate të skuqura, kombucha (çaj i fermentuar) dhe kimchi (nga kuzhina Koreane, ushqim tradicional i bërë nga perimet e fermentuara dhe kripuar).
Ato përmbajnë një numër të llojeve të baktereve të shëndetshme, të tilla si Lactobacilli, të cilat mund të ndihmojnë në rivendosjen e microbiota të zorrëve në një gjendje të shëndetshme pas antibiotikëve.
Studimet kanë treguar se njerëzit që hanë kos ose qumësht fermentuara kanë sasi më të larta të Lactobacilli në zorrët e tyre dhe sasi më të ulëta të baktereve që shkaktojnë sëmundje, të tilla si Enterobacteria dhe Bilophila wadsworthia (18, 19, 20).
Kimchi dhe qumështi i fermentuar i sojës kanë efekte të ngjashme të dobishme dhe mund të ndihmojnë në kultivimin e baktereve të shëndetshme në zorrë, siç janë Bifidobakteret (21, 22).
Prandaj, të hahet ushqimi i fermentuar mund të ndihmojë në përmirësimin e shëndetit të zorrëve pasi të keni marrë antibiotikë.
Studime të tjera kanë zbuluar gjithashtu se ushqimet e fermentuara mund të jenë të dobishme gjatë trajtimit antibiotik.
Disa prej tyre kanë treguar se marrja e kosit normal ose probiotik mund të zvogëlojë diarren tek njerëzit që marrin antibiotikë (23, 24, 25).
Përmbledhje:
Ushqimet e fermentuara përmbajnë baktere të shëndetshme, përfshirë Lactobacilli, të cilat mund të ndihmojnë në rikthimin e dëmtimit të mikrobiotës të shkaktuar nga antibiotikët. Kosi gjithashtu mund të zvogëlojë rrezikun e diarresë të lidhur me antibiotikë.
Hani ushqime me shumë fibër
Fibra nuk mund të tretet nga trupi juaj, por mund të tretet nga bakteret e zorrëve, gjë që ndihmon në stimulimin e rritjes së tyre.
Si rezultat, fibra mund të ndihmojë në rikthimin e baktereve të zorrëve të shëndetshme pas një përdorimit të antibiotikëve.
Ushqimet me shumë fiber janë:
- Drithërat e Plota (qull, bukë nga gruri i plote, oriz ngjyrë kafe)
- Arroret
- Farërat
- Bathët
- Thjerrëzat
- Manat
- Brokoli
- Bizele
- Banane
- Karçof (Artichokes)
Studimet kanë treguar se një dietë e pasur me ushqime që përmbajnë fibra nuk është vetëm në gjendje të stimulojnë rritjen e baktereve të shëndetshme në zorrë, por gjithashtu mund të zvogëlojnë rritjen e disa baktereve të dëmshme (26, 27, 28).
Sidoqoftë, të ushqyerit me fibër mund të ngadalësojë shkallën në të cilën stomaku zbrazet. Nga ana tjetër, kjo mund të ngadalësojë shkallën e absorbimit të ilaçeve (29).
Prandaj, është mirë që përkohësisht të shmangni ushqimet me fibra të lartë gjatë trajtimit antibiotik dhe të përqendroheni në ngrënien e tyre pas ndalimit të antibiotikëve.
Përmbledhje:
Ushqimet me fibra të lartë si drithërat, fasulet, frutat dhe perimet mund të ndihmojnë rritjen e baktereve të shëndetshme në zorrë. Ato duhet të hahen pas marrjes së antibiotikëve, por jo gjatë, pasi fibra mund të zvogëlojë absorbimin e antibiotikut.
Hani ushqime prebiotike
Ndryshe nga probiotics, të cilat janë mikrobe të gjalla, prebiotics janë ushqime që ushqejnë bakteret e mira në zorrë tuaj.
Shumë ushqime me fibra të lartë janë prebiotike. Fibra tretet dhe fermentohet nga bakteret e shëndetit të zorrëve, duke i lejuar atyre të rriten (30).
Megjithatë, ushqimet e tjera nuk janë të larta në fibra por veprojnë si prebiotikë duke ndihmuar rritjen e baktereve të shëndetshme si Bifidobakteret.
Për shembull, vera e kuqe përmban antioksidues polifenole, të cilat nuk treten nga qelizat e njeriut, por janë tretur nga bakteret e zorrëve.
Një studim zbuloi se konsumimi i ekstrakteve të polifenolit të verës së kuqe për katër javë mundet të rris ndjeshëm sasinë e Bifidobaktereve të shëndetshme në zorrë dhe mund të ulë presionin e gjakut dhe kolesterolin në gjak (31).
Në mënyrë të ngjashme, kakao përmban polifenole antioksiduese që kanë efekte prebiotike të dobishme në mikrobiotën e zorrëve.
Disa studime kanë treguar se polifenolët e kakaos gjithashtu rritin Bifidobacteria dhe Lactobacillus të shëndetshëm në zorrë dhe reduktojnë disa baktere jo të shëndetshme, përfshirë Clostridia (32, 33).
Kështu, ngrirja e ushqimeve prebiotike pas antibiotikëve mund të ndihmojë rritjen e baktereve të dobishme të zorrëve që janë dëmtuar nga antibiotikët.
Përmbledhje:
Prebiotikët janë ushqime që ndihmojnë rritjen e baktereve të shëndetshme në zorrë dhe mund të ndihmojnë në rivendosjen e microbiota të zorrëve pas marrjes së antibiotikëve.
Shmangni disa ushqime që zvogëlojnë efikasitetin e antibiotikeve
Përderisa shumë ushqime janë të dobishme gjatë dhe pas marrjes së antibiotikëve, disa duhet të shmangen. Për shembull, studimet kanë treguar se mund të jetë e dëmshme për të konsumuar lëng grejpfrut dhe grejpfrut duke marrë medikamente të caktuara, duke përfshirë edhe antibiotikët (34, 35).
Kjo është për shkak se lëngu i grejpfrutit dhe shumë ilaçe zbërthehen nga një enzimë e quajtur citokromi P450.
Ngrënia e grejpfrutit gjersa merrni antibiotikë mund ta parandalojë trupin nga zbrazja e barnave siç duhet. Kjo mund të jetë e dëmshme për shëndetin tuaj.
Një studim i bërë në gjashtë burra të shëndoshë zbuloi se pirja e lëng grejpfrut, duke marrë eritromicin antibiotik, rriti sasinë e antibiotikut në gjak, krahasuar me ata që e morën me ujë (36).
Ushqimet e plotësuara me kalcium mund të ndikojnë gjithashtu në absorbimin e antibiotikut.
Studimet kanë treguar se ushqimet e plotësuara me kalcium mund të zvogëlojnë absorbimin e antibiotikëve të ndryshëm, duke përfshirë ciprofloxacin dhe gatifloxacin (37, 38).
Megjithatë, studime të tjera kanë treguar se ushqimet që përmbajnë kalcium si kosi nuk kanë të njëjtin efekt ndalues/frenues (39).
Mund të ndodhë që vetëm kur ushqimi të plotësohet me doza të larta të kalciumit duhet të shmanget kur merrni antibiotikë.
Përmbledhje:
Të dyja ushqimet me grejpfrut dhe me kalcium mund të ndikojnë në mënyrën se si absorbohen antibiotikët në trup. Është më mirë të shmangni këto ushqime përderisa përdoren antibiotiket.
Në fund të fundit
Antibiotikët janë të rëndësishëm kur keni një infeksion bakterial.
Megjithatë, ato nganjëherë mund të shkaktojnë efekte anësore, duke përfshirë diarre, sëmundje të mëlçisë dhe ndryshime në mikrobiotën e zorrëve.
Marrja e probiotikëve gjatë dhe pas një kursi antibiotikësh mund të ndihmojë në zvogëlimin e rrezikut të diarresë dhe rivendosjen e mikrobiotës së zorrëve në gjendje të shëndetshme.
Për më tepër, duke ngrënë ushqime me fibra, ushqime të fermentuara dhe ushqime prebiotike pas marrjes së antibiotikëve mund të ndihmojnë gjithashtu në rivendosjen e mikrobiotës të shëndetshëm të zorrëve.
Sidoqoftë, është mirë të shmangni ushqimet e grejpfrutit dhe kalciumit gjatë antibiotikëve, pasi këto mund të ndikojnë në absorbimin e antibiotikëve.
