Mungesa e Jodit – 3 Shenjat e Zakonshme të Mangësisë së Jodit

0
2211
Mungesa e Jodit

Kur mendoni për jodin – elementi kimik që ndihmon trupin tuaj të prodhojë hormone tiroide dhe rregulloj energjinë – ndoshta ju e lidhni atë me kripën e tryezës. Kjo për shkak se përsëri në vitet 1920, hulumtuesit zbuluan se njerëzit në zona të caktuara të vendit po zhvillonin gushën, ose zgjerim të gjëndrës tiroide, për shkak të mungesës jodit. 

Zgjidhja? Qeveria e SHBA i këshilloi disa kompani që të fillonin të shtonin jod në kripë – dhe intervenimi ndihmoi shumë. “Në përgjithësi, si një vend, ne kemi qenë në mungesë të jodit që nga vitet 1940”, thotë Elizabeth Pearce, MD, një profesoreshë e mjekësisë në Shkollën e Mjekësisë të Bostonit dhe zëvendës koordinatore rajonale për Amerikën në Global Iodine Network, një organizatë që lufton eliminimin e qëndrueshëm të mungesës së jodit në mbarë botën.

Por, përderisa shumica prej nesh nuk duhet të shqetësohemi për nivelet tona të jodit, “ka një përjashtim”, thotë Dr. Pearce. “Sondazhet kombëtare kanë treguar se gratë që janë shtatzëna janë të mangëta.”

Gratë shtatzane ose ato që kanë fëmijë në gji janë me rrezik më të lartë për të pasur mungesën e jodit, sepse “kanë një nevojë më të madhe për jodin për zhvillimin e tiroides së fetusit”, thotë Brittany Henderson, MD, asistent profesoreshë i endokrinologjisë dhe metabolizmit në Qendrën Gjithëpërfshirëse të Kancerit në Qendrën Mjekësore Baptiste të Wake Forest. Dhe për shkak se jodi gjendet në ushqime tjera përveç kripës – si qumësht, ushqime deti, bukë dhe vezë, grupet e tjera me rrezik të lartë janë edhe veganët (ata që nuk konsumojnë produkte shtazore), vegjetarianët dhe ata që nuk hanë qumësht ose bukë.

Edhe pse mungesa e jodit është e vështirë të diagnostikohet, kjo nuk do të thotë që nuk mund të mësosh të vendosësh shenjat paralajmëruese dhe si të sigurohesh që po të mjaftosh. Ja çfarë ju duhet të dini.

“Gratë që janë shtatëzanë ose ushqyer me gji janë në rrezik të lartë për mungesën e jodit, sepse “ka një nevojë më të madhe për jodin për zhvillimin e tiroides së fetusit”, thotë Brittany Henderson, MD, asistent profesor i endokrinologjisë dhe metabolizmit në Qendrën Gjithëpërfshirëse të Kancerit në Qendrën Mjekësore Baptiste të Wake Forest . Dhe për shkak se jodi gjendet në ushqime të tjera përveç qumështit të kripës, ushqim deti, bukë dhe vezë, grupet e tjera me rrezik të lartë përfshijnë veganët (ata që nuk konsumojnë produkte shtazore), vegjetarianët dhe ata që nuk pinë qumësht apo hanë bukë.

Përderisa mungesa e jodit është e vështirë ta diagnostikosh, kjo nuk do të thotë që nuk mund të mësosh të kapësh shenjat paralajmëruese dhe si të sigurohesh që po merr jod në sasi të mjaftueshme. Ja çfarë ju duhet të dini.

Mungesa e Jodit – Cilët Janë Shenjat e Mungesës së Jodit

Simptomat zakonisht shfaqen vetëm kur mungesa e jodit është e rëndë, diçka që është e rrallë. Edhe pse ekziston një test për mungesën e jodit (një analizë e urinës) dhe për këtë mund të pyesni një mjek të përgjithshëm ose një endokrinolog, Dr. Pearce thotë se ky test përdoret më shpesh për të shqyrtuar popullsi të mëdha për kërkime në shëndetit publik, në vend të individëve.

“Brenda ditëve e madje edhe brenda orëve ndodhin ndryshime të mëdha në nivelet e jodit, kështu që një personi i duhen të paktën 10 ose 12 teste për të ditur se cili është në të vërtetë niveli i jodit tek ai/ajo”, shpjegon ajo. Megjithatë, ka disa paralajmërues që mund ti vëreni.

Çka është Gusha (Goiter)

Sipas Institutit Kombëtare të Shëndetit (NIH), kur nivelet e jodit bien nën 100 mikrogramë (mcg) në ditë, trupi juaj fillon të nxjerrë më shumë hormoni i tiroides që quhet TSH. Kjo mund të çojë në një gjëndër tiroide të zgjeruar (e njohur edhe si Gusha), e cila është simptoma më e zakonshme e mungesës së jodit, thotë Melissa Majumdar, MS, RD, senior bariatric dietitian pranë Brigham and Women’s Center për kirurgji metabolike dhe bariatrike, ku ajo zakonisht merret me mangësitë ushqyese.

Gusha (goiter) mund ose nuk mund të jetë e dukshme si një gungë në pjesën e përparme të qafës. “Ndonjëherë nuk do ta vëreni, nëse nuk bëni një ultratingull apo CT imazh”, thotë Dr Henderson. Nëse keni gushën, ju mund të përjetoni një ndjesi mbytjeje ose keni vështirësi gëlltitje ose frymëmarrjeje.

Hipotiriodizmi (tiroidë jo aq aktive)

Nëse konsumimi i jodit ulet nën 10 deri në 20 mcg në ditë, mund të përjetoni hipotiriodizmin, ose një tiroide jo aq aktive (që do të thotë se gjandra tiroide e juaj nuk prodhon hormone të mjaftueshme). Simptomat mund të janë lodhja, shtimi i peshës, rënia e flokëve, flokë të thatë, lëkurë të thatë, kapsllëku, jo-tolerancë ndaj ftohtit, fytyrën e fryrë, ngjirje zëri, dobësia e muskujve, depresioni, humbjen e kujtesës dhe shumë tjera.

“Pacientët me hipotirodizëm  zakonisht kanë të paktën dy ose tre simptoma,” thotë Dr Henderson. Vetëm vini re se këto simptoma mund të jenë për shkak të disa gjendjeve të tjera shëndetësore ose madje edhe ilaçeve që mund të merrni, prandaj kontrolloni me doktorin tuaj për të gjetur rrënjën e problemit.

Komplikimet e Shtatzanis apo Problemet me Zhvillimin e Foshnjës

Mungesa e jodit lidhet me shterpësinë, dështimet e shtatzanis, lindjen e parakohshme, lindjen e frytit të vdekur dhe anomalitë kongjenitale.

Foshnjat dhe fëmijët nënat e të cilëve ishin me mangësi jodi gjatë shtatzënisë ose ushqyerjes me gji mund të përjetojnë IQ më të ulët, vonesa mendore, rritje të ngadalësuar ose të kenë probleme me të folurit dhe dëgjuarit. Mungesa e butë deri në moderuar e jodit ka qenë gjithashtu e lidhur me një rrezik më të lartë të ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Discorder) tek fëmijët, thotë NIH.

Si të Marrim Jod Mjaftueshëm

Një raport i vitit 2013 zbuloi se përqendrimi mesatar i jodit të urinës për të rriturit ishte 144 mcg / litër dhe për gratë shtatzëna, 129 mcg / litër, që do të thotë shumica e të rriturve amerikanë janë afërsisht në rregull, por gratë shtatzëna kanë tendencë të marrin një sasi të pamjaftueshme. Mënyra më e mirë për të shmangur mungesën e jodit është të siguroheni që të arrini këto marrje të rekomanduara nga NIH (Instituti Kombëtar i Shëndetit):

  • Të rriturit (burra e gra): 150mcg
  • Grat shtatzana: 220mcg
  • Nënat me fëmijë në gji: 220mcg

Çdo gjë nën këto sasi nuk është ideale – por edhe mbi këto sasi nuk është e mirë dhe mund të çojë në hipotirodizëm (aka tiroide tepërt) dhe probleme të tjera. Për shkak se nuk ka ndonjë provë të besueshme për mungesën e jodit, gjëja më e mirë që mund të bëni është ta parandaloni atë të mos ndodh fare.

Pra, së pari, sigurohuni që jeni duke blerë dhe konsumuar kripë tryezë me jod. “Vetëm gjysma e kripës së tryezës së shitur në këtë vend është iodizuar”, thotë Dr. Pearce. Kur kripë është jodizuar, duhet të tregoj kështu në paketim. Kujdes: kripa deti që janë kogja trendi, si dhe kripa që gjendet në ushqime të përpunuara, në përgjithësi nuk është e jodizuar, thotë Majumdar. (Megjithëse, disa marka bëjnë kripë deti të jodizuar.)

Mund të ndryshoni dietën tuaj për të përfshirë edhe më shumë ushqime të pasura me jod. “Burimet natyrore të jodit përfshijnë çdo gjë që jeton dhe rritet në ujë deti, kështu që molusku, karavidhet, goca deti ose sardelet”, thotë Majumdar. “Ne marrim ca jod nga qumështi, vezët dhe perimet, por kjo variron”.

Përderisa Shoqata Amerikane e Zemrës rekomandon që të konsumohet jo më shumë se 2,300 miligramë natriumi në ditë (ideale 1,500 për shumicën e të rriturve), një e treta e një luge çaji me kripë të jodizuar do t’ju japë 150 mcg jod.

Për shkak se rreziku i mungesës së jodit tek njerëzit është shumë i ulët, suplementët (Shtojcat) nuk rekomandohet në mënyrë tipike nëse nuk jeni shtatzënë, po ushqeni fëmijë me gji ose po ushqeheni me një dietë të kufizuar. Nëse jeni shtatzënë ose keni fëmijë në gji, Shoqata Amerikane e Tiroides rekomandon marrjen e një vitaminë prenatale që përmban 150 mcg jod – kontrolloni etiketën për të qenë të sigurt.

Dhe nëse jeni vegan ose vegjetarian, ose nëse nuk pini qumësht ose hani bukë, bisedoni me mjekun tuaj nëse është ide e mirë për të marrë një shtesë jodi, pasi ajo mund të ndërveprojë negativisht me medikamente që i merrni (si ato kundër shtypjes se gjakut).

Burimi:
www.prevention.com

Sherohu.com është website qëllimi i së cilës është që të shpërndajmë tek shqipfolësit informacione rreth një jete më të mirë dhe më të shëndetshme. Artikujt në këtë faqe nuk duhen të merren si këshill përfundimtare, këshilloheni që gjithmonë të konsultoheni me mjekun tuaj para se të veproni. Ju urojmë shëndet dhe çdo të mirë.

Pyet dhe Komento këtu

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.